15 wynalazków, które zmieniły biegowy świat

Bieganie to niedrogi, niewymagający specjalistycznego sprzętu sport dla wszystkich. Tak, to prawda. Ale nawet to, co doskonałe, można ulepszyć. I tak, dzięki stabilnym butom możemy cieszyć się bieganiem, zamiast leczyć kontuzje. Pulsometr pomaga Ci obliczyć strefy treningowe i poprawiać wyniki, dzięki czemu wreszcie zakwalifikujesz się do wymarzonego biegu. Deszcz już nigdy więcej nie pokrzyżuje Twoich planów - na pluchę możesz gwizdać dzięki mechanicznym bieżniom.

Od kiedy w 1966 roku w Stanach Zjednoczonych ukazał się pierwszy numer magazynu „Runner's World", rozwój technologii zrewolucjonizował nasz sport, sprawiając, że bieganie stało się wygodniejsze i przyjemniejsze, trening - bardziej precyzyjny i efektywny, ściganie zaś - bardziej wyczynowe i globalne.

Oto milowe kroki na tej drodze do doskonałości. Mety, na szczęście, ciągle nie widać.

Nike Waffle Trainer - 1974 rok

Przełom: Każdy krok biegacza stał się amortyzowany i powstała największa na świecie firma produkująca buty sportowe.

Bill Bowerman, trener na University of Oregon, przekonany, że można zrobić lepsze buty do biegania niż te dostępne na rynku, wziął sprawy w swoje ręce. Dosłownie. W 1971 roku wlał piankę uretanową do najbardziej zaawansowanego technicznie urządzenia formującego, jakim dysponował - do gofrownicy swojej żony. Następnie przyciął i przyszył do buta wystudzone kawałki elastycznej gumy. Kwadratowe gumowe części lepiej absorbowały uderzenia, oferując niezrównaną amortyzację, a przy tym takie buty były dużo lżejsze. Firmę Bowermana - Blue Ribbon Sports - znamy dziś jako Nike. 

Jeśli interesuje Cię historia butów do biegania, koniecznie musisz przeczytać artykuł "Jak zmieniały się buty do biegania? Historia pogoni za perfekcją".

ChampionChip - 1994 rok

Przełom: Chip oznacza równe warunki dla wszystkich.

Kiedy w latach 70. Biegi zaczęły przyciągać tysiące uczestników, biegacze musieli czekać - najpierw by przekroczyć linię startu, a potem, za metą, na zdanie numerów startowych, aby ustalić kolejność. Jakieś 20 lat później ChampionChip wreszcie pozwolił skończyć z opóźnieniami. Chipy, które przesyłają do komputera sygnał elektromagnetyczny, gdy przebiegasz koło czujników umieszczonych wzdłuż trasy, zostały po raz pierwszy użyte w 1994 roku podczas maratonu berlińskiego. Od 2003 roku czasy mogą być od razu przesyłane do telefonów komórkowych.

Czujnik pracy serca Polar PE200 - 1983 rok

Przełom: Jesteś pewien, że ćwiczysz z właściwą intensywnością.

Kiedyś biegacze sprawdzali sobie tętno na szyi. Dziś po prostu patrzą na zegarki. Pierwszy bezprzewodowy czujnik pracy serca został opracowany w 1983 roku przez fińskiego profesora elektroniki Seppo Saynajakangasa, dla skandynawskich narciarzy. Biegacze przejęli wynalazek i zaczęli nosić na piersi charakterystyczne paski.

„Czujnik pracy serca jest bardzo użyteczny, ponieważ pozwala uniknąć przetrenowania" - uważa fizjolog Phil Wharton. Polar (firma, którą założył Saynajakangas) oraz Adidas wkrótce wypuszczą na rynek pierwszy system bez pasków - koszulki i staniki z wbudowanym sensorem, który współpracuje z Polar's RS800sd Running Computer.

Bieżnia Pacemaster 600 - 1968 rok

Przełom: Brzydka pogoda przestała być przeszkodą w bieganiu.

Nic dziwnego nie ma w tym, że bieżnia została wynaleziona w Seattle, skoro tak często tam pada. Ale to nie możliwość biegania w zamkniętych pomieszczeniach była tym, co motywowało kardiologa Roberta Bruce'a z University of Washington. Już w 1952 roku pomagał on skonstruować pierwszą bieżnię z silnikiem, służącą do oceny stanu zdrowia serca i płuc, ale minęło jeszcze 16 lat, zanim skorzystali na tym biegacze.

W późnych latach sześćdziesiątych przedsiębiorca Bill Staub rozpoczął budowę komercyjnych modeli, zaczynając od Pacemastera 600. Innowacje: TR33, nowy model bieżni firmy SportsArt, umożliwia użytkownikom wybór między biegiem w terenie a ulicą. Dzięki specjalnemu przełącznikowi ustawia się miękkość „podłoża".

Licznik Jones-Oerth - 1984 rok

Przełom: Gwarantuje, że w maratonie nie przebiegniesz więcej niż 42195 metrów

Alan Jones pamięta, jak w 1970 roku brał udział w biegu ulicznym św. Krzysztofa. „To miało być 20 kilometrów, tymczasem osiągnąłem za dobry czas jak na tę odległość" - mówi Jones.

W kolejnym roku został dyrektorem biegu i zdecydował, że tym razem dystans trzeba wymierzyć właściwie. W tym czasie sędziowie często mierzyli odległość miarką, która liczyła pełne obroty rowerowego koła. Jones przeprojektował licznik, tak aby dystanse wreszcie mogły być mierzone z dokładnością do centymetra. Obecnie licznik Jones-Oerth jest oficjalnym narzędziem mierniczym, używanym na całym świecie (przeczytaj, jak dokonuje się pomiaru trasy w Polsce: Tadeusz Dziekoński: Wielki Mierniczy robi atest trasy biegu).

Pas z bukłakiem na wodę Camelbak - 1988 rok

Przełom: Woda z fontanny? Bidon? A po co?

W 1988 roku Michael Edison, zmęczony uciążliwością picia z butelek podczas biegu, przyczepił sobie do pleców kroplówkę i pił przez rurkę. Rok później jego znajomy Roger Fawcett odkupił projekt i Camelbak, wyposażony w rurkę do picia i pojemnik na napój, zadebiutował na rynku. W 1997 roku triathlonista Vinu Malik wymyślił, że nie ma sensu dźwigać picia na plecach i przymocował ergonomiczne butelki na wodę do elastycznego pasa. Tak powstał fuel belt.

Stanik do biegania - 1977 rok/1984 rok

Przełom: Sportowy biustonosz sprawił, że bieganie stało się wygodniejsze dla połowy mieszkańców Ziemi

„Sportowcy mają ochraniacze na genitalia, dlaczego my nie możemy mieć czegoś podobnego na biust?"- denerwowały się Hinda Miller i Lisa Lindahl, biegaczki tak sfrustrowane podskakującymi piersiami, z czym ówczesne biustonosze nie mogły sobie poradzić, że w 1977 roku zaproponowały własne rozwiązanie - stanik do biegania, który zrewolucjonizował kobiecy sport. Ich firma Jogbra (następnie przejęta przez Championa) rozpoczęła komercyjną produkcję sportowych staników.

Im więcej producentów wchodziło na ten dziewiczy teren, tym bardziej eksperymentowano z nowymi formami, takimi jak stanik Damon, który miał specjalne pętle na nogi. Współczesne modele są wykonane ze specjalnych materiałów syntetycznych i wyglądem przypominają tradycyjne biustonosze.

Przy okazji: jeśli męczysz się z dopasowaniem stanika do biegania, wykorzystaj nasz poradnik Biust pod kontrolą: Jak wybrać stanik do biegania?

Okulary Oakley - 1984 rok

Przełom: Biegacze wreszcie dostali ochronę na oczy, zaprojektowaną specjalnie dla nich

Alpiniści mają specjalne okulary przeznaczone do noszenia na lodowcach, narciarze mają gogle, a biegacze długo byli skazani na ciężkie okulary przeciwsłoneczne, które podczas biegu podskakiwały i ześlizgiwały się.

Te męki skończyły się w 1984 roku, kiedy firma Oakley wypuściła Eyeshades - pierwszy model okularów przeciwsłonecznych, stworzony specjalnie dla biegaczy. Ich plastikowe soczewki i oprawki były bardzo lekkie, gumowe noski i zauszniki wyeliminowały ześlizgiwanie się. W 2004 roku Oakley wprowadził model z wbudowanym w oprawki odtwarzaczem MP3.

Gatorade - 1965 rok, Powerbar - 1983 rok i Squeezy - 1988 rok

Przełom: Napoje, batony i żele sportowe dały biegaczom wartości odżywcze niezbędne do jeszcze większego wysiłku

W 1965 roku, na rok przed wydaniem pierwszego numeru „Runner's World", jedynymi ludźmi pijącymi Gatorade byli futboliści University of Florida. Ale już we wczesnych latach 70. ten napój przebił się do masowej konsumpcji - przemysł produkujący „dopalacze" zaczął się rozkręcać.

Batoniki energetyczne pojawiły się na scenie w 1983 roku, gdy olimpijski maratończyk Brian Maxwell przygotował pierwsze batony Power-Bar i sprzedawał je ze swego samochodu podczas biegów ulicznych w Kalifornii. Pięć lat później Tim Noakes z University of Cape Town w RPA stworzył pierwszy żel energetyzujący - Squeezy. 

Buty stabilizujące - 1984 rok

Przełom: Buty stały się lekarstwem na ból kolan

W późnych latach 70. producenci butów sportowych na różne sposoby starali się osiągnąć jeden cel - skonstruować buty, które korygowałyby skłonność stóp do nadmiernej pronacji (skręcania się do wewnątrz). Firma Saucony wykorzystała zewnętrzny plastikowy stabilizator pięty, Etonic użył w tym celu specjalnej wyciąganej wkładki, a New Balance poprawił kształt butów.

Po tym, jak firmy wypuszczały na rynek te modele, inni korzystali z doświadczeń konkurencji. W rezultacie powstały buty, które podczas uderzenia stopy o ziemię trzymały kostkę, kolana i biodra w odpowiednim ustawieniu, efektywnie redukując nadpronację i ból kolan, który często był przez nią powodowany.

Nylonowe szorty Champion - 1986 rok

Przełom: Pierwsze naprawdę wygodne i funkcjonalne szorty

W połowie lat sześćdziesiątych firma Champion zaczęła robić szorty z nylonu zamiast z bawełny i był to strzał w dziesiątkę - ta zmiana oznaczała lżejszy materiał i mniej obtarć. W 1967 roku Adidas dodał do szortów wewnętrzne slipy, eliminując konieczność noszenia specjalnej bielizny i „pozwolił odczuwać prawdziwą nagość podczas biegu", jak mówi Kenny Moore, dwukrotny amerykański maratończyk olimpijski. W 1979 roku szorty zostały ulepszone o kieszonkę na kluczyki samochodowe, a potem dodatkowo o tylną kieszeń na małe co nieco. Kolejne innowacje to m.in. obcisłe szorty bezszwowe.

Casio Casiotron - 1974 rok, Timex Ironman - 1986 i 2006 rok

Przełom: Zegarki sportowe pozwoliły biegaczom zdefiniować czas na nowo

Pierwszy elektroniczny zegarek wyprodukowała firma Hamilton w 1972 roku - był to model Pulsar z 18-karatowego złota, wart 2100 dolarów. Ale dopiero wprowadzenie na rynek Casiotrona sprawiło, że serca biegaczy zabiły mocniej. Ten zegarek miał stoper, przystępną cenę (150 dolarów) i jako pierwszy wyświetlał równocześnie godziny, minuty i sekundy (wcześniej trzeba było nacisnąć przycisk, by wyświetlić czas). Niedługo potem Casio i inni producenci zaczęli produkować zegarki z plastiku i napakowali je różnymi funkcjami, m.in. takimi jak pomiar czasów pośrednich (1978).

Timex Ironman z 1986 roku był jednym z pierwszych zegarków wodoszczelnych, a sześć lat później na rynku pojawiły się modele z tarczą podświetlaną w systemie Indiglo. Dziś pomiar czasu należy do mniej istotnych funkcji zegarków, które mierzą prędkość biegu, przebyty dystans czy tętno. Innowacje: nowy zegarek Ironman zakłada się na bok nadgarstka, aby lepiej widzieć czas.

Sony Walkman - 1988 rok

Przełom: Nie trzeba już dłużej biegać bez Rolling Stonesów

Do 1979 roku biegacze mieli w uszach tylko wiatr. Walkman Sony sprawił, że muzyka zaczęła towarzyszyć biegaczom na drogach i szlakach. Następnie ustąpił on miejsca przenośnym odtwarzaczom płyt CD, potem odtwarzaczom MP3, w tym iPodom (od 2001 roku), a dzisiaj muzyce ze smartfonów. Niezależnie od formy, biegacze pozostają wiernymi fanami koncepcji muzyki w ruchu. W sondzie internetowej „Runner's World" 70% uczestników odpowiedziało, że bez ulubionej muzyki zrezygnowałoby z biegania.

Jak wybrać odpowiednią muzykę do biegania, dowiesz się z artykułu "Playlista biegacza", a gotowe listy utworów znajdziesz w tekście "Muzyka, która Cię poniesie".

Prędkościomierz Fitsense FS-1 - 2000 rok

Przełom: Sprawdza, czy pokonałeś (lub nie) odpowiedni dystans

W październiku 2000 r. FitSense Technology i Nike niezależnie od siebie wypuściły na rynek czujniki nożne, kończąc w ten sposób niepewność dotyczącą przebiegniętego dystansu i prędkości biegu. Potomkowie krokomierza analizowali długość kroku i kalkulowali tempo oraz dystans. Obecnie czujniki walczą o uznanie biegaczy z miernikami GPS, które w 2003 roku wprowadził na rynek Garmin.

RW 02/2007