Na pytanie o swoją życiówkę jesteś pewnie w stanie wymienić całą litanię dystansów i osiągniętych czasów. Znasz zakresy tętna, tempa i rekordy świata. Ale wezwany do tablicy na lekcji o Twoim zdrowiu miałbyś już kłopot z podaniem swojego ciśnienia czy poziomu cukru. Siadaj, trója.
Bieganie działa korzystnie na zdrowie, ale nie uodparnia na choroby, które mają więcej czynników ryzyka niż sam brak aktywności.
O ile stres czy nawyki żywieniowe możesz zmodyfikować, o tyle geny i wiek już mniej zależą od Ciebie (nawet jeśli chirurg plastyczny twierdzi inaczej). To, co możesz – i powinieneś – robić zawsze, to badać się profilaktycznie i wcześnie reagować. Zobacz, jakie badania należy robić i kiedy im się poddawać. Zacznij interesować się swoimi wynikami nie tylko biegowymi, a na dłuższą metę zyska na tym Twoja forma.
Zanim zrobisz badania: Żeby wyniki były wiarygodne, nie planuj długich i intensywnych biegów w dniu, w którym masz poddać się badaniom. Odpuść sobie też cięższe treningi dzień wcześniej.
Cholesterol
Sam w sobie nie jest zły. To substancja niezbędna do budowania błon komórkowych i funkcjonowania komórek nerwowych mózgu. Problem zaczyna się, kiedy nadmiar złego cholesterolu – LDL – zalega w naczyniach, utrudniając dopływ krwi do serca i wywołując zapalenia. Na szczęście, jego dobry krewniak – HDL – niweluje te niebezpieczne skutki. Chociaż bieganie korzystnie reguluje ich poziomy, to lepiej mieć pewność, że nie osiągasz groźnego pułapu.
- Kontrola: Pierwsza po 20. roku życia, kolejne według zaleceń lekarza.
- Twój cel: Cholesterol całkowity poniżej 200 mg/ dL, LDL poniżej 100 mg/dL, HDL powyżej 60 mg/dL.
Ciśnienie krwi
Nadciśnienie tętnicze to cichy zabójca – większość osób dowiaduje się przypadkiem, że te cyferki się nie zgadzają. Albo kiedy jest już za późno. Im dłużej pozwolisz, żeby krew buzowała bez kontroli, tym większe spustoszenie siać będzie nadciśnienie w Twoim organizmie. Ukryty wróg zagraża sercu i naczyniom krwionośnym, a apogeum jego działań to zawał i udar.
Trening utrzymuje ciśnienie w ryzach, ale nie na tyle, żeby uodpornić się na tę przypadłość biegaczy. Zwłaszcza że są czynniki ryzyka, na które nie masz wpływu. O ile możesz zadbać o swoją aktywność, o tyle na wiek czy pulę genów wpływu już nie masz. Za podnoszenie Ci ciśnienia odpowiedzialne są też stres i niektóre leki. Zatem przy każdej nadarzającej się okazji (taką są wizyty u lekarzy różnej specjalizacji) mierz ciśnienie. Na wszelki wypadek ogranicz też solenie, spożycie tłuszczów nasyconych i nadmiaru alkoholu.
- Kontrola: Mniej więcej co pół roku od uzyskania pełnoletności.
- Twój cel: Ciśnienie na poziomie 120/80 mmHg.
Zobacz też: Biegacz u lekarza: Poczuj się jak zawodowiec
Hormon tyreotropowy (TSH)
Tak źle, i tak niedobrze: i niedoczynność, i nadczynność tarczycy potrafią uprzykrzyć życie biegacza. A to dlatego, że gruczoł ten reguluje ilość energii docierającej do komórek (mięśni też). Za mało TSH oznacza zmęczenie i osłabienie, za dużo – kołatanie serca i nadpobudliwość. Mniej więcej co 4-5 Polak ma kłopoty z tarczycą, borykając się z wahaniami wagi, problemami ze snem i płodnością. O poziomie TSH decydują geny, a czasem także ilość wysiłku.
- Kontrola: Po 35. roku życia, co 3-5 lat.
- Twój cel: Poziom TSH około 0,5-5,0 mIU/L.
Żelazo (stężenie ferrytyny)
Pierwiastek niezbędny do produkcji hemoglobiny, która transportuje tlen z płuc do mięśni. Jej niedostatek odczujesz nie tylko na treningach – w postaci zmęczenia, braku energii, obolałych mięśni i gorszych wyników.
- Kontrola: Kiedy pojawią się symptomy. Wegetarianie i kobiety kontrolnie przy okazji badań okresowych.
- Twój cel: Około 50-150 mikrogramów/dl.
Poziom cukru
Węglowodany, które upolujesz we włoskiej restauracji, są energetycznym paliwem. Żeby makaron posłużył jako energia dla mięśni, potrzebna jest insulina, która przetransportuje cukier z krwi do komórek. Kiedy hormon nie działa jak trzeba (u cukrzyków), poziom glukozy skacze, zagrażając sercu, nerkom, komórkom nerwowym, naczyniom i wzrokowi. Pokonywanie kilometrów obniża poziom cukru, ale nie zaszkodzi mieć go pod kontrolą.
- Kontrola: Co roku po 45. roku życia; częściej, jeśli jesteś obciążony genetycznie.
- Twój cel: Poniżej 100 mg/dL
Dzięki badaniom lekarskim i laboratoryjnym dostaniesz czarno na białym nie tylko informacje na temat stanu Twojego zdrowia, ale także efektów Twego treningu. Sprawdź, które badania i jakie wskaźniki organizmu mogą powiedzieć Ci więcej o Twojej formie niż stoper.
RW 01-02/2014
