Czarny paznokieć: kiedy niegroźny, a kiedy się martwić

Wielu biegaczy aż za dobrze wie, czym jest czarny paznokieć. Krwiak pod paznokciem, rozwarstwiająca się blaszka paznokciowa i towarzyszący temu ból to zwykle skutek powtarzających się mikrourazów, tarcia paznokcia o czubek zbyt ciasnych butów albo uderzania palcami stóp o wnętrze zbyt luźnego buta. Najczęściej tej uciążliwej, ale niegroźnej kontuzji stopy doświadczają maratończycy i biegacze trenujący z dużą intensywnością. Niektórzy traktują nawet czarne paznokcie jako swego rodzaju honorową odznakę – im więcej ich masz, tym większym twardzielem jesteś.

Ale czarny paznokieć pojawia się nie tylko z przyczyn związanych bezpośrednio z bieganiem i w niektórych przypadkach może oznaczać coś poważniejszego. Zobacz, kiedy może być powodem do zmartwień, a kiedy nie musisz się nim przejmować.

Powtarzające się mikrouderzenia

W przypadku czarnych paznokci najczęstszym winowajcą są mikrouderzenia, do których dochodzi podczas biegania. Ich przyczyną są towarzyszące każdemu krokowi uderzenia paznokciami o obuwie. Jeśli czarny paznokieć powstaje krótko po biegu albo po dniu noszenia zbyt ciasnego lub (rzadziej) zbyt luźnego obuwia, można założyć, że spowodowały go właśnie tego rodzaju mikrourazy.

Jak wyjaśniają podolodzy, czarny paznokieć wywołany powtarzającymi się mikrouderzeniami może mieć objawy od łagodnych (małe, bezbolesne, czarno-niebieskie przebarwienie pod paznokciem) po poważne (duże, bolesne pęcherze wypełnione krwią pod paznokciem). Kiedy zmiana jest łagodna, nie musisz nic robić – za kilka tygodni wraz ze wzrostem paznokcia strup przesunie się ku jego czubkowi i zniknie. Jeśli jednak powstał pęcherz, który wypełnia część lub całą przestrzeń pod paznokciem, może spowodować odwarstwienie się płytki paznokciowej od łożyska, jak fachowo nazywana jest ta część palca. Jeśli paznokieć odklei się częściowo, może powodować ból. Jeśli odklei się całkowicie, ból szybko minie i martwy paznokieć „zejdzie” samoczynnie lub będzie można bezpiecznie oderwać. Zła wiadomość? Paznokcie odrastają bardzo powoli – na paluchu przez około rok, na pozostałych palcach od 3 do 6 miesięcy.

Jeśli oddzielonego od ciała paznokcia nie da się od razu usunąć, nowy i tak będzie rozwijał się pod nim. Obecność starego może powodować dodatkowe mikrourazy, które uszkodzą powstającą płytkę i spowodują kolejne pęcherze i odwarstwienia. Aby temu zapobiec, warto udać się do lekarza lub podologa, który zrobi porządek z martwym paznokciem.

Z pomocy medycznej należy skorzystać również wtedy, gdy skóra wokół uszkodzonego paznokcia jest zaczerwieniona, ropiejąca i/lub bolesna, może to bowiem świadczyć o infekcji i stanie zapalnym. Zdezynfekuj  zaognione miejsce i umów się na wizytę.

Aby zapobiec czarnym paznokciom powodowanym przez mikrouderzenia, najlepiej kupować o pół numeru większe buty albo zakładać cieńsze skarpety - grubsze mogą wywierać za duży nacisk na paznokcie, nawet jeśli wydaje Ci się, że palce mają dość miejsca.

Uderzenie czymś ciężkim i twardym

Upuszczenie ciężkiego przedmiotu, powiedzmy hantla (używasz czasem, prawda?), na palce stóp może spowodować uszkodzenie naczyń krwionośnych pod paznokciem i wylanie się krwi pod płytkę paznokcia. Ten typ czarnego paznokcia – fachowo nazywany krwiakiem podpaznokciowym – jest łatwy do zidentyfikowania, ponieważ powstaje niemal natychmiast po wypadku. Początkowo ma kolor czerwony, który w krótkim czasie zmienia barwę na ciemnobrązową, sino-fioletową, a nawet czarną. Uszkodzeniu towarzyszy silny, pulsujący ból, opuchlizna i uczucie nabrzmienia palca, niekiedy także dochodzi do zniekształcenia paznokcia.

Aby uwolnić krew i zwiększyć szanse na uratowanie paznokcia, możesz poddać go małej operacji, którą przeprowadzisz samodzielnie albo wykona ją lekarz lub podolog. Igłą do zastrzyków, która kupisz w aptece, delikatnie przewierć na środku paznokieć i przez tak zrobioną dziurkę wyciśnij krew. Odradzamy używanie innych ostrych przedmiotów, ponieważ mogą nie być dostatecznie czyste i spowodować infekcję.

Aby uniknąć czarnego paznokcia, który powstaje w taki gwałtowny i wyjątkowo bolesny sposób, po prostu musisz bardziej uważać – jeśli często dźwigasz duże ciężary, używaj specjalnego obuwia ze wzmocnioną z przodu cholewką, a w fitness klubie dbaj o to, żeby np. zaciski na sztandze były zawsze dobrze zamocowane.

Infekcja grzybiczna

Grzybica stóp to jedna z najbardziej powszechnych chorób, dotykająca szczególnie często sportowców. Kiedy powoduje grzybicę paznokci, ich kolor miejscowo zmienia się na ciemnoczerwony lub ciemnoróżowy, a później na żółty, niebieski, zielony, brązowy, purpurowy albo czarny. Takie kolorowe paznokcie to jedna z cech charakterystycznych zakażenia stóp grzybami – drugą jest nieprzyjemny zapach, który wydziela się spod paznokci, gdzie gromadzą się grzyby, a trzecią zmiany powierzchni paznokci, które stają się chropowate, matowe i pogrubione.

Jeśli podejrzewasz, że masz grzybicę paznokci, idź od razu do lekarza. Dermatolog pobierze próbkę, aby postawić właściwą diagnozę. Niestety, leczenie grzybicy paznokci nie jest łatwe i zawsze wymaga stosowania leków – zazwyczaj pacjentów czeka długotrwała terapia farmakologiczna, która nie zawsze od razu przynosi rezultaty, ponieważ grzyby wykazują dużą odporność na wiele różnych medykamentów. W poważniejszych przypadkach oprócz preparatów stosowanych miejscowo (żele, maści, kremy) potrzebne jest wzmocnienie ich działania lekami doustnymi, a nawet użycie takich metod, jak laseroterapia.

Jak zapobiec grzybicy paznokci? Eksperci Amerykańskiej Akademii Dermatologicznej radzą, by dla uniknięcia infekcji grzybicznej regularnie przycinać krótko paznokcie, nosić odpowiednio dopasowane i przewiewne buty i skarpetki, zakładać klapki w takich miejscach, jak publiczne baseny, prysznice i szatnie, nie nosić cudzych butów i skarpetek oraz nie używać wspólnych obcinaczek i nożyczek do paznokci.

Rak skóry

Czerniak podpaznokciowy (łac. subungual melanoma) – jedna z najpoważniejszych i najbardziej złośliwych form raka skóry – może rozwijać się pod paznokciem na łożysku i powodować hiperpigmentację, czyli przebarwienia skóry. Problem w tym, że czerniak może się rozwijać powoli i nie powodować bólu, przez co ciężko go szybko zidentyfikować.

Charakterystyczną cechą tego nowotworu jest zmiana na paznokciu przyjmująca postać szerokiego prążka o czarnym kolorze (ale zdarzają się również plamy wielobarwne), która powiększając się wykracza poza paznokieć i pojawia się na skórze. Jeśli zaobserwujesz coś takiego u siebie, najczęściej na paluchu, a nie nosisz ciasnych butów i nie pamiętasz, aby zdarzył Ci się jakiś wypadek, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.

Czerniak podpaznokciowy jest śmiertelnie niebezpieczny, na szczęście jednak zdarza się rzadko i jest w ogromnej większości przypadków uleczalny, jeśli zostanie wcześnie wykryty. Jedyną metodą terapii jest leczenie operacyjne – chirurg musi usunąć cały paznokieć, aby usunąć spod niego zmienione nowotworowo tkanki.

Lekarze wciąż nie wiedzą, jaka jest przyczyna czerniaka podpaznokciowego. Najprawdopodobniej nie jest on powodowany przez szkodliwe ultrafioletowe promieniowanie słoneczne. Specjaliści przypuszczają, że czynnikami stymulującymi jego pojawienie się mogą być urazy paznokci lub palców, a także zaburzenia odporności. Generalnie zalecają dbać o stopy – utrzymuj je w czystości, lecz urazy, nie narażaj ich na niewygody, a jest duża szansa, że czerniaka podpaznokciowego będziesz znać tylko ze słyszenia.

Przebarwienia skóry

Czasami  zmiany koloru paznokci mogą mieć związek z przebarwieniami skóry pod nimi. Pigmentacja tej skóry, podobnie jak skóry na reszcie ciała, może się bowiem w naturalny sposób wraz z upływem czasu zmieniać. Jak wynika z badań, częściej zdarza się to one osobom o ciemnej karnacji skóry.

Wskazówką, że nie jest to zmiana chorobowa, może być symetryczność takich przebarwień, np. wystąpienie ich na tych samych palcach obu stóp, na wszystkich palcach stóp jednocześnie albo w tym samym czasie pod paznokciami zarówno stóp, jak i dłoni. Mimo że nie zwiastują one raczej problemów, eksperci radzą, aby takie niespodziewane zmiany poddać badaniu lekarskiemu lub podologicznemu. Tak na wszelki wypadek.

RW