Ujmując rzecz w dużym uproszczeniu, staw kolanowy łączy w elastyczny sposób kość udową z piszczelową. Musi się zginać w wielu płaszczyznach, a jednocześnie być na tyle stabilny, żebyśmy nie przewracali się za każdym razem, gdy stajemy w pozycji wyprostowanej.
Z punktu widzenia „inżynierskiego", konstrukcja kolana jest przykładem mechanicznego geniuszu.
Oto podstawowe elementy i najczęstsze kontuzje kolan:
Więzadła
Więzadła z przodu, z tyłu i z obu boków kolana przyczepione są z jednej strony do kości udowej, z drugiej zaś do kości piszczelowej. Ścięgna z kolei łączą się z mięśniami. Największe ze ścięgien „przywiązuje" mięsień czworogłowy uda do rzepki i dalej - do piszczeli. Gładka i miękka chrząstka stawowa pełni funkcję wyściółki (dzięki temu kości nie ocierają się o siebie zbyt mocno) i pozwala równomierniej rozkładać obciążenia.
Stawy
Rolę smaru w tym wyrafinowanym przegubie odgrywa maź stawowa. Jej głównym zadaniem jest zmniejszanie tarcia. Jednak z czasem, mimo smarowania, chrząstka ulega powolnemu rozpadowi. U jednych bardziej, u drugich mniej. Dlaczego? Przyczyn jest wiele - od wieku, przez nadwagę, aż po przetrenowanie.
Efekt jednak jest ten sam: chrząstka zmienia strukturę - z czegoś, co przypomina gąbkę (chłonąc płyn stawowy, gdy nie jest obciążona i oddając go pod wpływem ucisku), staje się skórką pomarańczy. Chrząstka nie regeneruje się sama, więc gdy traci wodę, jej powierzchnia staje się coraz mniej gładka, tym samym zwiększa się tarcie. Wtedy zaczyna boleć.
Pasmo biodrowo-piszczelowe to gruby pas tkanki ciągnący się od biodra do kolana. Kłopoty pojawiają się, gdy pasmo ociera o kłykieć przyśrodkowy kości udowej - zgrubienie na końcu kości udowej. Ból spowodowany tym ocieraniem zazwyczaj pojawia się dopiero po pewnym czasie od rozpoczęcia biegu.
Najczęstsze kontuzje kolan
W gruncie rzeczy, są tylko trzy najczęstsze kategorie kontuzji kolan:
-
gwałtowny uraz, np. kopnięcie w kolano przez rywala albo skręcenie pod zbyt dużym kątem.
-
zmiany wynikające z przeciążenia, np. zbyt dużym kilometrażem podczas treningów albo zbyt dużymi obciążeniami w czasie ćwiczeń siłowych
-
zmiany zwyrodnieniowe kolan, takie jak np. osteoartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów.
I tu dobra wiadomość: zarówno te pierwsze (jak np. zerwanie więzadła krzyżowego), jak i trzecie, czyli zmiany zwyrodnieniowe, przytrafiają się „nałogowym" biegaczom nie częściej niż innym. Ot, po prostu kwestia szczęścia, a raczej pecha...
Pozostaje jednak druga przyczyna - zmiany przeciążeniowe. Bo my, biegacze, używamy nóg dość intensywnie. I to widać. Również w liczbach. Jak wynika z badań, 50-75 procent wszystkich kontuzji biegaczy związanych jest właśnie z przeciążeniami.
Wśród tych kontuzji najczęściej zdarzają się właśnie kontuzje kolana. Dwuletnie badania uczonych z University of British Columbia na ponad 2000 biegających ludzi wykazały np., że aż 42% kontuzji, jakie musieli leczyć w swoim ośrodku medycznym, to były właśnie kontuzje kolana.
Najczęściej były to bóle stawu rzepkowo-udowego (46%). Następne w kolejności to: zespół tarcia pasma biodrowo-piszczelowego, uszkodzenia łąkotek i kłopoty z rzepką. Najdziwniejsze jest to, że ból w kolanie nie zawsze oznacza, że w samym stawie dzieje się coś złego.
Często przyczyna leży gdzie indziej, czasami całkiem daleko, np.w stopie lub na wysokości bioder. Sam się nie zdiagnozujesz, więc lepiej poszukać autoryzowanego serwisu.
