Najczęstsze kontuzje kolan: objawy, leczenie, porady

Ostrzegamy już na samym początku: kilka naszych wskazówek i Twoje subiektywne odczucia to za mało, żeby postawić ostateczną diagnozę. Potraktuj ten artykuł jako ściągę, dzięki której rozwiejesz część swoich wątpliwości, czekając w kolejce do specjalisty.

Niezależnie od tego, czy czeka się rozbrat z bieganiem, czy nie – warto zrozumieć, co dzieje się w Twoim kolanie (jeśli chcesz wiedzieć, jak jest zbudowane i jak działa kolano, przeczytaj artykuł Zdrowe i silne kolana: porady i ćwiczenia dla biegaczy). Poniżej przedstawiamy 9 najczęstszych biegowych kontuzji stawu kolanowego i porady, co robić, żeby szybko wyzdrowieć i wrócić do biegania.

Ból z przodu kolana:

Zespół bólu rzepkowo-udowego (tzw. zespół bólu przedniego odcinka kolana)

Co się dzieje? Stopniowo wzmagający się (przy braku leczenia) ból, spowodowany często zaburzeniem bilansu mięśniowego mięśnia czworogłowego czy dysfunkcją mięśnia pośladkowego średniego. Ból pojawia się po intensywniejszych treningach w czasie odpoczynku. Często odczuwany jest podczas siedzenia ze zgiętym stawem kolanowym, np. w aucie. W miarę postępu choroby bolesne jest schodzenie ze schodów, ból czasem pojawia się w nocy. W zaawansowanych postaciach pojawia się po przebiegnięciu określonego dystansu, z czasem coraz krótszego. Zdarza się też uczucie mrowienia i wrażenie „chłodnego kolana”.

Leczenie:

• Zmodyfikuj obciążenia treningowe, wzmacniające mięsień pośladkowy średni i czworogłowy uda (głowa przyśrodkowa).

• Przy dużej nadpronacji zaleca się wkładki do butów lub buty dla pronatorów.

• Jeżeli rehabilitacja nie przynosi skutku, do stawu podaje się preparat osocza bogatopłytkowego.

• Nie zaleca się tzw. niesterydowych leków przeciwzapalnych.

Chondropatia (strukturalne uszkodzenia chrząstki)

Co się dzieje? Ból występuje w czasie spoczynku, czyli kiedy nie biegasz, a nasila się właśnie pod wpływem treningów. Objawy są podobne jak w zespole bólu przedniego odcinka stawu kolanowego, ale często znacznie bardziej nasilone i utrzymujące się dłużej. Do tego dołącza obrzęk kolana i odczuwalne zwiększone ocieplenie stawu. Z chondropatią często związane są zespoły nieprawidłowego ustawienia rzepki i jej ucisku na kość udową (np. zespół bocznego przyparcia rzepki). Podczas badań lekarz może stwierdzić przesunięcie rzepki i zmiany jej ruchomości.

Leczenie:

• Diagnozę potwierdza rezonans magnetyczny.

• Nie biegaj – zajmij się rehabilitacją. Trening może nasilić uszkodzenia chrząstki i doprowadzić do zmian już nieodwracalnych.

• Leczenie – patrz: zespół bólu przedniego odcinka kolana.

• Dodatkowo stosuje się preparaty kwasu hialuronowego, a w wybranych przypadkach leczenie operacyjne.

Złamanie przeciążeniowe kości piszczelowej

Co się dzieje? Ból w okolicy przedniej i przyśrodkowej w górnej części kości piszczelowej, tuż poniżej stawu kolanowego. Nasila się pod wpływem biegania, a ustępuje w spoczynku. Nie odczuwa się go podczas chodzenia. Czasem pojawia się obrzęk.

Leczenie:

• Diagnoza może wymagać badania RTG i innych specjalistycznych badań, jak NMR lub scyntygrafia kości.

• Jedynym sposobem leczenia jest odpoczynek. Dozwolone najwyżej bieganie w wodzie (całe ciało jest zanurzone w basenie, nie tylko stopy).

• Po minimum 3 miesiącach i ustąpieniu dolegliwości możliwy jest stopniowy powrót do biegania, po wcześniejszym przygotowaniu siłowym.

• O leczeniu złamań przeciążeniowych kości piszczelowej pisaliśmy także m. in. tutaj: Cios poniżej kolana: leczenie kontuzji łydek i piszczeli

Zapalenie ścięgien tzw. gęsiej stopy

Co się dzieje? Piekący ból pojawia się pod kolanem, od strony wewnętrznej, w górnej części piszczeli. Przyczyny: brak rozciągania, bieganie po górach, błędy w wykonywaniu ćwiczeń albo złe buty. Często pojawia się też obrzęk w tej okolicy. Ból wywołuje zginanie kolana z rotacją wewnętrzną (jak przy zakładaniu nogi na nogę). Objawy mogą się nasilać podczas zbiegania. Na początku kontuzji dolegliwości w trakcie treningu ustępują; w miarę postępu schorzenia trening nie tylko nie przynosi ulgi, ale nasila objawy i ból zaczyna pojawiać się bez wysiłku, także podczas chodzenia. Kontuzja szczególnie dotyczy biegaczy biegających „z pięty” i tych z nadmierną pronacją stopy.

Leczenie:

• Konieczne jest zrobienie badania USG (zapalenie kaletki może wymagać wczesnego ostrzyknięcia) i znalezienie przyczyny kontuzji.

• Doraźnie stosuj zasadę RICE (odpoczynek, schłodzenie, kompresja, uniesienie).

• Nie biegaj, gdy boli. Zmniejsz kilometraż lub w ogóle przestaw się na trening zastępczy. Sprawdź swoją sylwetkę u fizjoterapeuty – biomechanika.

• Upewnij się, że masz dobrze dobrane buty.

• Lekarz może przepisać leki przeciwzapalne.

• Brak poprawy po leczeniu lub płyn w kaletce może skończyć się jej nakłuciem i podaniem miejscowo leku przeciwzapalnego.

Ból z tyłu kolana:

Zapalenie kaletki ścięgien mięśni kulszowo-goleniowych

Co się dzieje? Czasem oprócz bólu pojawia się obrzęk tej części kolana. Dolegliwości nasilają się pod wpływem biegania, a ustępują w spoczynku. Ból nie jest odczuwany podczas chodzenia. Diagnoza może wymagać badania USG, żeby wyeliminować zapalenie ścięgien.

Leczenie:

• Możesz biegać, ale ogranicz objętość treningu.

• Rozciągaj się – nie tylko mięśnie czworogłowe, ale też tylną część uda i łydki.

• W leczeniu stosuje się też ostrzyknięcie kaletki lekiem sterydowym, ewentualnie w przedłużającej się kontuzji ostrzyknięcie specjalnym preparatem osocza bogatopłytkowego.

Zapalenie ścięgien mięśni kulszowo-goleniowych

Co się dzieje? To typowa kontuzja sprinterów. Jej łagodniejsza forma może pojawić się po treningu interwałowym. Bólowi tylnej części kolana towarzyszy obrzęk. Objawy są mocniej odczuwalne po wysiłku, ale ustępują w trakcie odpoczynku czy podczas chodzenia. Postawienie diagnozy może wymagać badania USG – dla rozróżnienia zapalenia kaletki czy częściowego uszkodzenia mięśnia.

Leczenie:

• Ogranicz objętość treningu. Rozciągaj się i rób ćwiczenia wzmacniające, by wyrównać zaburzoną równowagę między zginaczami i prostownikami kolana.

• Stosuj metodę RICE (odpoczynek, schłodzenie, kompresja, uniesienie).

• Do treningu można wrócić przy bezbolesnym rozciąganiu mięśni objętych kontuzją.

Ból z boku kolana:

Zapalenie ścięgna mięśnia podkolanowego

Co się dzieje? Ból często pojawia się przy obciążaniu nogi, szczególnie w zgięciu kolana do 15-30 stopni. Objawy nasilają się podczas biegu, zwłaszcza odczuwalne są przy zbieganiu.

Leczenie:

• Nie biegaj, gdy boli. Odpocznij przez 2-3 tygodnie od treningów.

• Po treningu stosuj RICE (odpoczynek, schłodzenie, kompresję i uniesienie). Unikaj zbiegów i mocnych interwałów.

• Jeśli ból nie ustępuje po 6-8 tygodniach, może być konieczna artroskopia kolana, żeby wykluczyć uszkodzenie łąkotki bocznej. Jeżeli leczenie nie przynosi efektów, ostrzykuje się ścięgno lekami przeciwzapalnymi.

Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej, uszkodzenie chrząstki stawowej lub zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego

Co się dzieje? Bóle w okolicy wewnętrznej kolana często występują bez związku z bieganiem. Nasilają się w pozycji zgięcia kolana lub pełnego wyprostu. Staw może być obrzęknięty. Bieganie nasila objawy, często ból wręcz uniemożliwia treningi. Dolegliwości w tym obszarze u biegacza czasem mogą być wynikiem promieniowania bólu z okolicy zapalenia ścięgien „gęsiej stopy” lub złamania zmęczeniowego kości piszczelowej (patrz: bóle przedniej części kolana).

Leczenie:

• Odpuść treningi i zgłoś się do lekarza, a jeśli ten nie znajdzie przeciwskazań do biegania, rozpocznij trening dostosowany do Twoich możliwości.

• Te schorzenia wymagają leczenia przyczynowego, często operacyjnego.

Zapalenie pasma biodrowo-piszczelowego (kolano biegacza)

Co się dzieje? Bóle są odczuwane po treningu, w spoczynku. Dyskomfort pojawia się w zgięciu kolana ok. 30-40 stopni. Bieganie (zwłaszcza zbiegi) nasila objawy, które pojawiają się po treningu. Ból łagodzi wyprostowanie stawu. Przy postępie choroby bóle pojawiają się w drugiej połowie treningu – z czasem coraz wcześniej, później mogą uniemożliwiać treningi. Badanie USG pomaga wykluczyć, czy ból z boku kolana nie jest objawem uszkodzenia łąkotki bocznej.

Czy grozi Ci kontuzja pasma biodrowo-piszczelowego? Wykonaj test.

Leczenie:

• Ogranicz objętość treningu, zwłaszcza podbiegi i zbiegi.

• Przy nadpronacji stosuje się korygujące buty lub wkładki.

• Rozciągaj pasmo biodrowo-piszczelowe (leżące po zewnętrznej stronie uda), wzmacniaj mięsień pośladkowy średni.

• Leczenie wspomoże masaż głęboki.

Więcej na temat kontuzji pasma biodrowo-piszczelowego pisaliśmy tutaj: Kolano biegacza: kontuzje, leczenie, wzmocnienie [PORADY]

RW 05/2015