Zagadki ciała biegacza: 20 pytań i odpowiedzi ekspertów

Wiesz, jaki wpływ na nasze nogi, płuca i serce ma trening. Ale dobrze znasz też inne, mniej przyjemne oznaki oddziaływania biegania na nasz organizm. Zastanawia Cię, dlaczego tak często w trakcie biegu czujesz parcie na pęcherz, musisz robić przerwy, by podlewać krzewy przy drodze? Dlaczego trzeszczą Ci kolana, kiedy wspinasz się po schodach? Albo dlaczego ktoś o większej masie może skopać Twój chudy tyłek w półmaratonie? Nie czekaj dłużej – poniżej odpowiadamy na każde z tych pytań.

1. Jak to możliwe, że ktoś zbudowany podobnie do mnie biega szybciej?

Jest wiele powodów, dla których Twój "sobowtór" pozostawia Cię w tyle. Prędkość może być jego religią, której Ty nie wyznajesz. Może to już jego setny bieg na 10 km, podczas gdy Ty dopiero pierwszy raz pokonujesz ten dystans. A może ucieka przed dziewczyną, która poluje na niego, by zajść w ciążę?

"Nasze predyspozycje biegowe związane są nie tyle z budową ciała, ile z genetyką, a konkretnie z czynnikiem określającym maksymalną zdolność wysiłkową oraz składem włókien mięśniowych, który jest indywidualny dla każdej osoby" – mówi dr Andrzej Bugajski, rektor Wyższej Szkoły Fizjoterapii we Wrocławiu oraz wojewódzki konsultant w zakresie medycyny sportowej. Wytrzymałość, tempo czy odporność psychiczną można usprawnić zaplanowanym treningiem. Na genetykę, niestety, wpływu nie mamy.

"Im wyższa jest maksymalna zdolność pochłaniania tlenu, tym mniejszym kosztem zawodnik może wykonać większą pracę" – dodaje Bugajski. To dlatego osoba Twojej postury jest w stanie pokonać Cię w wyścigu nawet bez treningu.

• Recepta: Nie można zmienić uwarunkowań genetycznych, ale można zwiększyć wydajność poprzez ostry trening. Włącz ćwiczenia prędkości i tempa oraz ćwiczenia siłowe do swojego normalnego planu treningowego. Pamiętaj też, że nie bez powodu mówimy "rekord życiowy". Pobij go – nie siebie.

2. Dlaczego czasem jest mi niedobrze, gdy biegam?

Niektórzy ludzie mają bóle głowy, gdy są zestresowani. Biegacze mają nudności. W 2008 roku badania przeprowadzone na 1281 holenderskich biegaczach wykazały, że co najmniej 45% z nich skarży się na problemy żołądkowe.

"Najczęstszą przyczyną nudności są błędy dietetyczne, głównie niezachowanie odpowiedniego odstępu czasowego między posiłkiem a treningiem, a także nieprawidłowa dystrybucja wody. Podczas ważnych zawodów może dochodzić do tego także stres" – mówi dr Bugajski.

Kiedy biegasz, Twoje jelita dostają w kość podwójnie. Ruch przyspiesza przesuwanie się treści pokarmowej. Do tego krew w większym stopniu zostaje skierowana do najważniejszych narządów i mięśni położonych w dolnej części ciała, zakłócając delikatną równowagę wchłaniania płynów. W konsekwencji powoduje to odwodnienie, które może prowadzić do skurczów i w prostej linii do toalety.

• Recepta: Jedz produkty bogate w błonnik i pokarmy o dużej zawartości tłuszczu najpóźniej 24 godziny przed długim biegiem. Przed startem wybieraj tylko sprawdzone, lekkostrawne potrawy.

3. Czemu jestem zdenerwowany, stosując tapering?

Ten dwutygodniowy okres, w którym redukujesz objętość treningu o 50 procent, daje Ci czas na regenerację sił i wzmocnienie psychicznie. Prawdopodobnie przez długie tygodnie nie czułeś się tak wypoczęty. "Biegacze zazwyczaj nie są przyzwyczajeni do całej tej energii" – mówi Larry McDaniel, profesor wychowania fizycznego na Dakota State University w Madison.

Ciało odbiera zmęczenie jako "normalny" stan. Twój umysł także prawdopodobnie pracuje na zwiększonych obrotach, myśląc o wyczekiwanym dniu wyścigu. "Wypoczęte ciało, w połączeniu ze stresem i podnieceniem, może Ciebie i ludzi wokół doprowadzić do szaleństwa" – dodaje McDaniel.

• Recepta: Poświęć 10 minut na wizualizację wyścigu, a następnie staraj się nie myśleć o tym przez resztę dnia. Obejrzyj film, przeczytaj książkę (trzymaj się z dala od "Rydwanów ognia" i "Urodzonych biegaczy"!) lub wypij małe piwko z przyjacielem, który nie jest biegaczem.

4. Dlaczego sutki niektórych mężczyzn krwawią podczas maratonu, natomiast biegaczek nie?

Czy dźwiganie dwóch podskakujących "ciężarów" przez 42 km jest jakąś karą boską dla kobiet? Może nie jest aż tak źle. Pot jest mieszanką wody, soli i kilku innych składników mineralnych. Gdy woda wyparowuje, na sutkach pozostaje sól, gdyż znajdują się one z przodu, w strefie dużego pocenia.

"Podczas biegania na długich dystansach brodawki sutkowe są narażone na podrażnienia spowodowane tarciem soli o nieodpowiednią odzież. A ponieważ męskie ciała wydzielają z reguły więcej potu, to w konsekwencji otarcia te powodują krwawienie" – tłumaczy dr Bugajski. Początkujący biegacze są najbardziej podatni, bo potrzebują więcej czasu na ukończenie biegu.

Problemy takie mogą pojawić się jednak także u kobiet. Nawet karmiące matki mogą być poszkodowane. Skóra wokół sutków nie jest zdolna do zagęszczania i nie staje się wtedy silniejsza. "Źle dobrany biustonosz lub jego brak również może spowodować ten nieprzyjemny efekt" – dodaje doktor Bugajski.

• Recepta: Utrzymuj właściwy poziom płynów. W przeciwieństwie do potu woda zawiera śladowe ilości soli. Rady dla mężczyzn: chroń swoje sutki bandażami lub plastrami. Wskazówka dla kobiet: noś odprowadzający wilgoć, odpowiednio dopasowany, sportowy biustonosz.