Przegrzanie: 3 sygnały ostrzegawcze

Przegrzanie (hipertermia) to stan, w którym ciało nie jest w stanie samodzielnie walczyć z nadmiarem ciepła kumulującym się wewnątrz organizmu. Wystarczająco sprawny w bardziej sprzyjających warunkach mechanizm pocenia się, który jest głównym narzędziem termoregulacji ciała, teraz staje się nie dość wydolny i dochodzi do stopniowego wzrostu temperatury ciała. Jeśli uprawiasz sport albo wykonujesz męczącą fizycznie pracę proces ten może ulec gwałtownemu przyspieszeniu.

Aby nie przekroczyć cienkiej granicy między rozgrzaniem organizmu a jego przegrzaniem, obserwuj sygnały, którymi informuje Cię o sytuacji. Oto one:

Sygnał 1: skurcze mięśni

Przyczyna: Przedłużony wysiłek w ciepłych i wilgotnych warunkach sprawia, że organizm traci płyny i minerały (elektrolity) przez parowanie z dróg oddechowych i pocenie. Duża utrata płynów i minerałów bez ich właściwego uzupełniania może prowadzić do odwodnienia i zaburzeń równowagi elektrolitowej, powodując bolesne skurcze niektórych grup mięśniowych.

Objawy: Silne skurcze mięśni brzucha, mięśni ud lub/oraz mięśni pośladkowych. Może również pojawić się obrzęk rąk i stóp.

Szybka pomoc: Przerwij wysiłek i masuj mięsień, w którym nastąpił skurcz. Wyrównaj niedobory płynów i soli – pij płyny zawierające sód, izotoniczne napoje dla sportowców (w razie potrzeby w parę chwil możesz zrobić domowy izotonik), zupy w puszce, zjedz solone przekąski.

Sygnał 2: wyczerpanie cieplne

Przyczyna: Podobnie jak przy skurczach, przedłużony wysiłek w ciepłych i wilgotnych warunkach prowadzi do nasilonej utraty płynów i minerałów, ponieważ organizm próbuje ochłodzić się przez obfite wydzielanie potu. Niedostateczne uzupełnianie płynów i elektrolitów prowadzi do odwodnienia i nierównowagi elektrolitowej, która może powodować kurcze mięśni i w konsekwencji bardziej poważny stan – wyczerpanie cieplne.

Objawy: Temperatura wnętrza organizmu pomiędzy 38,8 a 40 stopni Celsjusza, ból głowy, osłabienie, obfity pot, nudności, wilgotna, lepka skóra.

Szybka pomoc: Odpocznij i nałóż zimny okład na głowę i szyję. Schroń się w chłodnym, zacienionym miejscu. Dodatkowo wyrównaj niedobory wody i sodu napojami oraz przekąskami zawierającymi sód.

Sygnał: udar cieplny

Przyczyna: Ekstremalny wysiłek – bardzo szybki, wyczerpujący bieg połączony z upałem i wysoką wilgotnością, odwodnienie na skutek obfitego pocenia się, z osłabioną możliwością utrzymywania optymalnej temperatury przez organizm.

Objawy: Temperatura wnętrza organizmu powyżej 40 stopni Celsjusza, ból głowy, nudności, wymioty, biegunka, przyspieszone tętno, dezorientacja, zaburzenia i utrata świadomości.

Szybka pomoc: Konieczna natychmiastowa interwencja medyczna, bo udar cieplny to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Do przybycia ratownika lub lekarza należy intensywnie wachlować poszkodowanego, aby obniżyć temperaturę otoczenia, wspierając w ten sposób wewnętrzne mechanizmy termoregulacji organizmu. Dodatkowo cierpiący na udar cieplny biegacze wymagają schłodzenia letnią wodą, którą można polewać ciało (letnią, aby nie wywołać dreszczy, które podnoszą temperaturę ciała). Dopiero później, decyzją służb medycznych, można zastosować nawet zimną kąpiel i dożylne podanie płynów.

Więcej informacji o zagrożeniach związanych z aktywnością sportową w upale oraz wskazówki, jak uniknąć problemów, trenując w takich warunkach, znajdziesz w artykule Bieganie w upale: zagrożenia i sposoby na bezpieczny trening. A jeśli chcesz wiedzieć z pierwszej ręki, jak wyglądają treningi i starty w naprawdę ekstremalnych warunkach, przeczytaj Gdy żar leje się z nieba: relacja i wnioski z biegów w piekle.

RW 02/2007